دلکو چیست ؟

دِلکو یا Tāzafruz به انگلیسی (Distributor ) ، نام دلکو در فارسی از اولین شرکت سازنده‌ی دلکو با نام Dayton Engineering Laboratories Co به‌اختصار  delcoگرفته شده است و کمتر کسی یافت می‌شود که برای آن از کلمه‌ی توزیع‌کننده یا مقسم ترجمه‌ی(  Distributor) استفاده کند.

دلکو دو عمل انجام می‌دهد، یکی کمک به کوئل برای ایجاد جریان برق قوی ؛ و عمل دوم اینکه برق قوی ایجاد شده در کوئل را گرفته به سیلندر برای خوردن جرقه تقسیم نماید. دلکو یکی از مهم‌ترین قطعات در سیستم جرقه‌زنی خودروهای کاربراتوری به‌شمار می‌رود که نقش مهمی در تنظیم زمان‌بندی جرقه و تقسیم جریان برق بین شمع‌ها برعهده دارد و معیوب‌شدن آن باعث روشن‌نشدن پیشرانه می‌شود.

دلکو در حقیقت در سیستم جرقه‌زنی اتومبیل‌ها قرار دارد و اولین بار هم در سال ۱۹۱۰ روی کادیلاک قرار گرفت. البته امروزه دیگر خبری از دلکو در سیستم جرقه‌زنی خودروها نیست و به جای آن از سنسورهایی روی میل‌لنگ و میل سوپاپ استفاده می‌کنند. اگر می‌خواهید با قطعه دلکو بیشتر آشنا شوید و از دلایل حذف آن بدانید در ادامه با ما در ، الومیتسوبیشی ، همراه باشید.

دلکو چیست ؟

دلکو دستگاهی است که زمان ایجاد جرقه را با‌‌توجه‌‌‌‌به شرایط کارکرد پیشرانه مانند حالت شتاب‌گیری، زیر بار و... تنظیم و سپس جریان برق فشار قوی را بین شمع‌های پیشرانه توزیع می‌کند. دلکو سه وظیفه‌ی عمده برعهده دارد:

• تقسیم جریان فشار قوی بین سیلندرها برای جرقه‌زدن
• تنظیم زمان دقیق جرقه‌زدن در حالت‌های مختلف شتاب‌گیری، قدرت و ...
• قطع و وصل مدار اولیه (جریان ضعیف) برای تولید جریان ولتاژ زیاد

کاربرد دلکو چیست ؟

خلاصه‌ترین توضیحی که می‌توان در مورد کارکرد دلکو ارائه داد این است که دلکو توزیع‌کننده برق بین شمع‌ها در سیستم جرقه‌زنی محسوب می‌شود. به همین دلیل در زبان انگلیسی distributor یا توزیع کننده و تقسیم‌گر نامیده می‌شود. برق حدود ۱۲ ولتی باتری و دینام، در قطعه کوئل، افزایش ولتاژی به اندازه چندین هزار برابر پیدا می‌کند تا راهی شمع‌ها برای احتراق داخل موتور شود. اما این برق باید میان شمع‌ها به طور منظم و یکسان توزیع شود. اینجاست که نقش دلکو در سیستم جرقه‌زنی شروع می‌شود.

نکته مهم این است که قرار نیست جرقه و احتراق همزمان در همه سیلندرهای موتور اتفاق بیفتد، بلکه این اتفاق دارای ریتمی مشخص از نظر زمانبندی است. دلکو قطعه‌ای است که با قطع و وصل کردن برق، آن را به طور منظم و با همان ریتم مشخص به شمع‌ها می‌‌رساند تا جرقه برای احتراق در زمان درست زده شود. درضمن نام دلکو هم از شرکتی گرفته شده که برای اولین بار این قطعه را ساخت؛ شرکتی به نام Dayton Engineering Laboratories Co که با استفاده از حروف اول کلمات نام این شرکت به اختصار delco نامیده می‌شود.

نحوه عملکرد دلکو به چه شکل است؟

اساس کار موتورهای امروزی بر اساس موتور چهار زمانه است. یعنی در هر یک از سیلندرهای این موتور یک چرخه چهار مرحله‌ای اتفاق می‌افتد که شامل مرحله اول یا مکش (تنفس)، مرحله دوم یا تراکم (فشرده‌سازی)، مرحله سوم یا انفجار (قدرت) و مرحله چهارم یا تخلیه (خروج دود) است. در حقیقت در این چهار مرحله، یکبار پیستون در طول سیلندر بالا و پایین می‌رود و میل‌لنگ را به حرکت درمی‌آورد.

حالا نکته اینجاست که این چرخه چهار مرحله‌ای در هر یک از سیلندرها باید در زمان مشخصی اتفاق بیفتد تا میل‌لنگ به درستی به گردش درآید و تناوب حرکت حفظ شود. اینجاست که دلکو باید برق را در زمان مناسب برای جرقه زدن راهی شمع‌های هر سیلندر کند. زمانبندی این انتقال برق دلکو به وسیله همان میل‌لنگ موتور تنظیم می‌شود. میل‌لنگ به واسطه میل سوپاپ و میل دلکو، این زمانبندی را به قطعه دلکو انتقال می‌دهد. دلکو در حقیقت مثل یک کلید قطع و وصل برق عمل می‌کند که فرمان این قطع و وصل توسط همان میل‌لنگ و با کمک میل سوپاپ و میل دلکو داده می‌شود. بد نیست بدانید در موتورهای چهارزمانه، به ازای هر ۲ دور چرخش میل‌لنگ، یک دور میل سوپاپ و دلکو می‌چرخند.

دلکو از چه قطعاتی تشکیل شده است؟

یک دلکو به طور جزئی از این قطعات تشکیل شده است ؛

• درب دلکو
• چکش برق
• پلاتین
• خازن
• سیم‌ خازن
• صفحه دلکو
• صفحه ثابت دلکو
• بادامک
• وزنه‌ها
•  فنر وزنه‌ها
• میل دلکو
• بدنه
• دستگاه خلائی
• پیچ تنظیم دلکو
• فنر و زغال

 درادامه هرکدام از اجزای سازنده‌ی دلکو را بررسی خواهیم کرد.

درب دلکو

درب دلکو هم همان بخشی است که اجزای داخلی دلکو را می‌پوشاند. این درب کاملا عایق است و در وسط آن یک ترمینال مرکزی وجود دارد که در واقع به وایر خروجی کوئل وصل می‌شود. یعنی از این ترمینال مرکزی، برق وارد دلکو خواهد شد. به تعداد سیلندرهای پیشرانه نیز ترمینال‌هایی درکنار ترمینال مرکزی وجود دارد که این ترمینال‌ها جریان برق فشار قوی را از چکش برق دریافت کرده و به‌وسیله‌ی وایر شمع به شمع‌های پیشرانه می‌رسانند.

جنس درب دلکو از پلاستیک فشرده یا موادی است که درمقابل عبور جریان برق فشار قوی و حرارت مقاوم هستند. درب دلکو به‌هیچ‌وجه نباید ترک یا شکستگی داشته باشد؛ چون اگر شکستگی یا ترک در آن وجود داشته باشد، برق فشار قوی ازطریق ترک به بدنه منتقل می‌شود یا افت ولتاژ به‌وجود می‌آید و همچنین احتمال نشت جریان برق فشار قوی به ترمینال‌های مجاور وجود دارد.

فنر و زغال دلکو

برای انتقال جریان برق فشار قوی از ترمینال مرکزی کویل به چکش برق، از فنر و زغال استفاده می‌شود. این فنر و زغال داخل در دلکو است و هنگام باز‌کردن در دلکو باید از وجود آن اطمینان حاصل کرد. درضمن باید دقت کرد که فنر و زغال از جای خود خارج نشود. وظیفه‌ی فنر این است که همواره زغال را با چکش برق در تماس نگه دارد تا جریان برق فشار قوی ازطریق این فنر و زغال، از ترمینال مرکزی در دلکو به چکش برق انتقال یابد.

توجه به این نکته ضروری است که در مدار ثانویه سیستم جرقه‌زنی خودرو، باید فقط ولتاژ زیادی وجود داشته باشد و تاحدممکن جریان عبوری از این مدار را کاهش داد. این موضوع باعث خواهد شد تا از ایجاد پارازیت و همچنین ذوب‌شدن قسمت فلزی چکش برق یا الکترودهای شمع جلوگیری شود. به‌منظور کاهش جریان عبوری از مدار ثانویه سیستم جرقه‌زنی از مقاومت‌هایی استفاده می‌شود که به‌طور سری در مدار قرار گرفته‌اند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• مقاومت سیم‌پیچ ثانویه کویل
• مقاومت وایر مرکزی کویل به درب دلکو
• مقاومت زغال در دلکو
• فاصله هوایی بین قسمت فلزی چکش برق و ترمینال‌های در دلکو
• مقاومت وایر شمع‌ها
• مقاومت داخلی هر شمع
• فاصله هوایی بین الکترود مرکزی و الکترود بدنه شمع

در این صورت مدار ثانویه با ولتاژ زیاد و جریان کم باعث ایجاد قوس الکتریکی در دهانه شمع می‌شود و درضمن پارازیت و ذوب‌شدن قطعات نیز از بین می‌رود.

چکش برق

چکش برق روی میل دلکو قرار می‌گیرد و با آن دَوَران می‌کند. وظیفه‌ی چکش برق انتقال جریان فشار قوی به ترمینال‌های مربوط به شمع‌ها است. مهم‌ترین قطعه در ساختار دلکو چکش برق است که کار قطع و وصل کردن پلاتین‌های دلکو را انجام می‌دهد. موقعیت چکش برق به شکلی است که در بخش بالایی دلکو و روی میل دلکو قرار گرفته و چرخشی دایره‌ای دارد. در واقع چکش برق، جریان الکتریکی ورودی را که از کوئل آمده با قطع و وصل کردن پلاتین‌ها به سمت هر یک از شمع‌ها در زمانبندی مشخص خود هدایت می‌کند. چکش برق مثل یک پل ارتباطی عمل می‌کند؛ وقتی این پل برقرار باشد جریان الکتریکی عبور و به سمت شمع‌ها می‌رود.چکش برق از دو قسمت فلزی و پلاستیکی تشکیل شده است. قسمت فلزی چکش برق وظیفه‌ی انتقال جریان برق فشار قوی از فنر و زغال دلکو به ترمینال‌های اطراف ترمینال مرکزی در دلکو را برعهده دارد؛ درحالی‌که قسمت پلاستیکی آن باید درمقابل جریان فشار قوی به‌اندازه‌ی کافی مقاومت داشته باشد و از انتقال جریان برق به میل دلکو جلوگیری کند. به‌همین‌دلیل، فلز استفاده‌شده در چکش برق باید رسانای قوی و پلاستیک فشرده‌ی چکش برق باید عایق مناسبی باشد. 

پلاتین دلکو

پلاتین کلید قطع و وصل مدار اولیه (سیم‌پیچ اولیه کویل) است. مجموعه‌ی پلاتین از دو قسمت پلاتین ثابت و پلاتین متحرک تشکیل شده است. پلاتین ثابت با پیچ روی صفحه‌ی دلکو بسته می‌شود و پلاتین متحرک که دربرابر بدنه‌ی دلکو عایق شده است، به‌وسیله‌ی نیروی فنر تیغه‌ای روی پلاتین ثابت قرار می‌گیرد. جداشدن پلاتین متحرک از پلاتین ثابت از لحظه‌ی تماس بادامک میل دلکو با فیبر متصل به فنر پلاتین آغاز می‌شود. جنس پلاتین باید از موادی باشد که درمقابل دما و جرقه مقاوم باشد؛ به‌همین‌دلیل، از تنگستن استفاده می‌شود.

پلاتین ثابت با پیچ به صفحه‌ی متحرک دلکو وصل می‌شود و درحقیقت اتصال بدنه را برای پلاتین متحرک به‌وجود می‌آورد که به جریان برق خروجی کویل وصل است. پلاتین متحرک روی پلاتین ثابت لولا شده است و در محل لولا بین پلاتین ثابت و متحرک عایق وجود دارد. پلاتین متحرک به‌وسیله‌ی یک فنر همواره به‌سمت پلاتین ثابت فشرده می‌شود و بادامک‌های میل دلکو بر خلاف فنر عمل و تماس بین پلاتین ثابت و متحرک را قطع می‌کنند. 

البته بین پلاتین متحرک و بادامک دلکو نیز فیبر پلاتین قرار گرفته که عایق است و از انتقال جریان برق به میل دلکو جلوگیری می‌کند؛ به‌طوری‌که اگر پلاتین متحرک روی پلاتین ثابت قرار گیرد، جریان برق از پلاتین متحرک به پلاتین ثابت می‌رود و درصورت قطع‌شدن تماس بین پلاتین متحرک و پلاتین ثابت، عبور جریان قطع می‌شود. 

پلاتین و خازن به‌صورت موازی با یکدیگر قرار گرفته‌اند و دو عنصر انتهایی از مدار فشار ضعیف سیستم جرقه‌زنی هستند .

به‌هرحال، پلاتین به‌عنوان کلید قطع و وصل در انتهای مدار اولیه یا فشار ضعیف سیستم جرقه‌زنی و به‌صورت موازی با خازن قرار گرفته است، به‌طوری‌که جریان برق از سیم‌پیچ اولیه کویل به پلاتین متحرک و از پلاتین متحرک (درصورت اتصال پلاتین متحرک به پلاتین ثابت) به پلاتین انتقال می‌یابد. به‌همین‌دلیل با قطع و وصل پلاتین، جریان برق عبوری از سیم‌پیچ اولیه کویل متناوب می‌شود و عملکرد ترانسفورماتور افزاینده که افزایش ولتاژ و کاهش جریان است، به‌وسیله‌ی کویل ایجاد می‌شود.

برای آشنایی بد نیست بدانید که ترانسفورماتورها با جریان برق متناوب کار می‌کنند و عمل‌ متناوب‌سازی جریان برق مستقیم باتری برای کویل به‌وسیله‌ی خازن و پلاتین انجام می‌شود.

جریان برقی که از پلاتین عبور می‌کند به حدود ۵ آمپر می‌رسد و حداکثر ولتاژی که بین پلاتین ثابت و متحرک وجود دارد، درحدود ۵۰۰ ولت است. گفتنی است به‌دلیل تعداد سیلندرها و دور پیشرانه، تعداد قطع و وصل پلاتین در دقیقه بسیار زیاد خواهد بود. به‌عنوان مثال، پلاتین در پیشرانه‌ی چهار سیلندری با ۶،۰۰۰ دور‌‌‌بر‌‌‌دقیقه، در هر دقیقه ۱۲ هزار بار بازوبسته می‌شود. به‌همین‌دلیل، جنس پلاتین باید از موادی باشد که دربرابر دما و جرقه‌های ایجادشده مقاومت کافی داشته باشد و درنتیجه جنس فلز پلاتین را از تنگستن یا ولفرام در نظر گرفته‌اند که نقطه‌ی ذوب این فلز حدود ۳۳۷۰ درجه‌ی سانتی‌گراد است. سپس، روکشی از فلز پلاتین روی کنتاکت‌های پلاتین ایجاد می‌کنند، تا مقاومت الکتریکی و درنتیجه افت ولت دهانه‌ی پلاتین کاهش یابد.

خازن دلکو

خازن ازجمله مهم‌ترین اجزای دلکو به‌شمار می‌رود. خازن سه وظیفه‌ی اساسی دارد. قطع مدارسیم پیچ اولیه باعث القای حدود ۲۰،۰۰۰ ولت در سیم‌پیچ ثانویه می‌شود؛ ولی در خود سیم‌پیچ اولیه نیز ۱۰۰ تا ۲۵۰ ولت به‌صورت خودالقایی ایجاد خواهد شد. درصورتی‌که این ولتاژ به پلاتین برسد، خیلی زود خال می‌زند و می‌‌سوزد. خازن وظیفه‌ی جذب اين ولتاژ را برعهده دارد. خازن پس از جذب اين ولتاژ، دوباره آن را به سيم‌پيچ اوليه باز می‌گرداند. اين امر دو مزيت دارد: ۱. باعث تداوم جرقه می‌شود؛ ۲. ميدان مغناطيسی قبلی را کاملا از بين می‌برد تا در مرحله بعدی سيم‌پيچ کاملا شارژ شود و جرقه قدرت مناسبی داشته باشد. ظرفيت خازن معمولا ۰/۱۸ تا ۰/۲۵ ميکروفاراد است. تداوم‌يافتن جرقه از آن نظر برای خودرو مفيد است که به آتش‌گرفتن بهتر مخلوط سوخت و هوا کمک می‌کند.

خازن یا فیوز دلکو عملکردی شبیه جرم جسم دارد و انرژی را به مدار باز می‌گرداند .

خازن و پلاتین به‌صورت موازی با یکدیگر در انتهای مدار اولیه یا فشار ضعیف سیستم جرقه‌زنی خودرو قرار گرفته‌اند. خازن از دو صفحه‌ی فلزی تشکیل شده است و این صفحات باید دربرابر هم عایق باشند و به یکدیگر متصل نباشند.

در خازن‌های مدار جرقه‌زنی خودرو، جنس صفحات خازن از سرب یا آلومینیوم در نظر گرفته می‌شود. به‌دلیل آنکه صفحات فضای کمی اشغال کنند، آن‌ها را به‌صورت نوارهای بلند و باریک می‌سازند و بین آن‌ها با صفحه‌ی عایق از جنس لاستیک یا کاغذ آغشته به روغن عایق عایق‌گذاری می‌کنند. سپس، صفحات را به شکل استوانه به دور هم می‌پیچند و درون محفظه‌ی استوانه‌ای آلومینیومی قرار می‌دهند. آن‌گاه انتهای یکی از صفحات فلزی را با واشر فنری به بدنه‌ی خازن یا محفظه‌ی آلومینیومی و انتهای صفحه‌ی دیگر را به سیم خازن وصل می‌کنند.  

عملکرد خازن شبیه جرم جسم است؛ یعنی همان‌گونه که هر جسمی با نیروی مشخصی شروع به حرکت می‌کند، خازن نیز با هر ولتاژی شارژ نمی‌شود و ولتاژ شارژ هر خازن مقدار مشخصی است. خازن استفاده‌شده در سیستم جرقه‌زنی خودرو با ولتاژی درحدود ۱۰۰ تا ۲۵۰ ولت شارژ می‌شود و هنگامی که ولتاژ مدار فشار ضعیف از این مقدار کمتر شد، خازن انرژی ذخیره‌شده در خود را پس می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، صفحات خازن مانند دیواری هستند که اگر توپ به این دیوار برخورد کند، توب دوباره باز می‌گردد. در این‌جا نیز الکترون‌ها به صفحات خازن برخورد می‌کند و پس از آنکه صفحات را زیر فشار الکتریکی قرار می‌دهند، دوباره باز می‌گردند. دقت کنید که این فشار الکتریکی برای خازن مدار جرقه‌زنی خودرو بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ ولت و ظرفیت خازن سیستم جرقه‌زنی نیز بین ۰/۱۸ تا ۰/۲۵ میکروفاراد است. 

صفحات دلکو

دلکو دو صفحه زیرین یا ثابت و صفحه بالایی یا متحرک دارد که برای آوانس خلائی و وزنه‌‌ای کاربرد دارد. صفحه‌ی زیرین یا ثابت دلکو با چند پیچ به بدنه دلکو متصل می‌شود و هیچ‌گونه حرکتی ندارد. صفحه‌ی بالایی یا متحرک روی صفحه‌ی زیرین لولا شده و با میله‌ای به دستگاه آوانس خلائی متصل است و درصورت لزوم، می‌تواند چند درجه دَوَران داشته باشد؛ به‌همین‌دلیل، به آن صفحه‌ی متحرک دلکو می‌گویند. خازن و پلاتین نیز روی صفحه‌ی متحرک دلکو نصب می‌شوند.

میل دلکو

میله‌ای را که از وسط بدنه‌ی دلکو عبور می‌کند، میل دلکو می‌گویند. ميل دلکو از دو قسمت بالايی و پايينی ساخته شده است که صفحه ثابت دلکو روی ميله پايينی و صفحه متحرک دلکو روی ميله بالايی قرار گرفته است. ميله‌های بالايی و پايينی به‌واسطه‌ی سيستم آوانس وزنه‌ای به يکديگر متصل شده‌اند. ميل دلکو انرژی خود را از انتهای ميله محرک پمپ روغن يا از چرخ‌دنده روی ميل بادامک دريافت می‌کند. روی قسمت بالايی ميل دلکو به تعداد سيلندرهای پیشرانه بادامک برای باز‌کردن دهانه‌ی پلاتين وجود دارد.

میل دلکو به‌صورت دو تکه ساخته شده است؛ به‌گونه‌ای که قسمت بالایی میل دلکو توخالی است و روی قسمت پایینی میل دلکو سوار می‌شود. قسمت پایینی میل دلکو به انتهای میل محرک پمپ روغن یا چرخ‌دنده‌ی میل‌بادامک یا به‌طور مستقیم به میل دلکو وصل است. روی قسمت بالایی میل دلکو نیز به تعداد سیلندرهای پیشرانه بادامک وجود دارد و این بادامک‌ها عمل باز‌کردن پلاتین را انجام می‌دهند. چکش برق نیز روی قسمت بالایی میل دلکو سوار می‌شود و همراه آن حرکت دَوَرانی دارد. قسمت بالایی میل دلکو می‌تواند روی قسمت پایینی میل دلکو دَوَران کند و این عمل با دستگاه آوانس وزنه‌ای انجام می‌شود. 

دستگاه آوانس وزنه‌ای

دستگاه آوانس وزنه‌ای از دو عدد وزنه و دو فنر تشکیل می‌شود. وزنه‌ها روی صفحه‌ای که با قسمت پایینی میل دلکو یکپارچه شده، لولا شده است و با صفحه‌ی متصل به قسمت بالایی میل دلکو هم تماس دارد. دو فنر نیز صفحه‌ی متصل به قسمت بالایی میل دلکو را به صفحه‌ی متصل به قسمت پایینی میل دلکو وصل می‌کنند. 

طرز کار دستگاه آوانس وزنه‌ای بدین‌صورت است که با زیاد‌شدن دور میل دلکو، وزنه‌ها دراثر نیروی گریز از مرکز (نیروی جانب مرکز) به‌سمت بیرون پرتاب می‌شوند. پرتاب وزنه‌ها به‌سمت بیرون باعث می‌شود که وزنه‌ها در محل تماس با صفحه‌ی متصل به قسمت بالایی میل دلکو، نیرو اعمال کنند تا قسمت بالایی میل دلکو بتواند چند درجه در جهت دَوَران قسمت پایینی میل دلکو بیشتر دَوَران کند.

به‌عبارت‌دیگر ؛ قسمت بالایی میل دلکو بیشتر از قسمت پایینی میل دلکو دَوَران می‌کند و بادامک‌های میل دلکو زودتر به فیبر پلاتین می‌رسند و پلاتین را باز می‌کنند؛ بنابراین، آوانس جرقه صورت می‌گیرد. در دورهای کم میزان تغییر قسمت بالایی میل دلکو درمقایسه‌با قسمت پایینی حدود ۱۰ درجه است و در دورهای زیاد این میزان به حدود ۱۵ درجه می‌رسد. 

دستگاه آوانس خلائی

دستگاه آوانس خلائی از محفظه‌ای تشکیل می‌شود که درون آن دیافراگمی وجود دارد. یک سمت دیافراگم با شیلنگ به کنار دریچه‌ی گاز کاربراتور پیشرانه وصل می‌شود و سمت دیگر دیافراگم به صفحه‌ی متحرک دلکو متصل است. هنگامی که خلأ در قسمت دریچه‌ی گاز کاربراتور زیاد می‌شود، این خلأ روی دیافراگم تأثیر می‌گذارد و دیافراگم را به‌سمت بیرون می‌کشد. در این صورت، دیافراگم نیز که به صفحه‌ی متحرک دلکو متصل است، صفحه‌ی متحرک دلکو را در جهت مخالف دَوَران میل دلکو می‌چرخاند. 

پلاتین و خازن نیز با صفحه‌ی متحرک دَوَران می‌کنند؛ به‌همین‌دلیل، فیبر پلاتین زودتر به بادامک میل دلکو می‌رسد و پلاتین زودتر باز می‌شود. این عمل به آوانس جرقه‌ی خلائی منجر خواهد شد که در حالت تمام بار (باز‌بودن کامل دریچه گاز) مقدار آوانس خلائی کاهش می‌یابد و زمانی که دریچه گاز کمی باز است، آوانس خلائی زیاد می‌شود. درنتیجه، بیشترین میزان آوانس خلائی در دورهای متوسط است.

بدنه دلکو

بدنه‌ی دلکو تمام قطعات دلکو را در خود جای می‌دهد و جنس آن از آلیاژ آلومینیوم است. باید دقت شود که دو عدد بوش در قسمت پایینی بدنه‌ی دلکو وجود دارد که وظیفه‌ی کنترل لقی عرضی یا شعاعی میل دلکو را برعهده دارد. درصورت زیاد‌شدن لقی عرضی میل دلکو، باید بوش‌ها تعویض شوند.

چطور دلکو را تنظیم کنیم ؟

از تنظیم خارج‌شدن دلکو در خودرو‌های کاربراتوری اتفاقی معمولی است. اگر قرار باشد برای هر بار تنظیم دلکو به تعمیرکاران مراجعه کنیم، وقت و هزینه‌ی زیادی تلف می‌شود. به‌همین‌دلیل، بهتر است که قبل از مراجعه به مکانیک، روش تنظیم ساده دلکو را خودمان انجام دهیم. برای این کار ابتدا باید خودرو را روشن کنیم و بگذاریم که خودرو در حالت روشن باقی بماند.

اگر دلکو تنظیم نباشد، پیشرانه‌ی خودرو لرزش دارد و بد کار می‌کند و درضمن گاز‌های خروجی از اگزوز بسیار تیره هستند. دلکو پیچ نگه‌دارنده‌ای دارد که از آن می‌توان برای تنظیم دلکو بهره برد. ابتدا این پیچ را شُل می‌کنیم تا دلکو به‌راحتی حرکت کند و بعد دلکو را به یک سمت می‌چرخانیم. باید دقت کنیم به‌سمتی بچرخانیم که دور پیشرانه افزایش یابد و پیشرانه راحت‌تر کار کند. وقتی این کار را انجام دادیم، کم‌کم پیشرانه شروع به ریپ‌زدن می‌کند.

حالا وقت آن رسیده است که دلکو را در جهت عکس حالت اولیه بچرخانیم. چرخاندن را تا وقتی ادامه می‌دهیم که ریپ‌زدن پیشرانه متوقف شود. در این حالت، متوجه می‌شویم که هم پیشرانه تپ‌تپ نمی‌کند و ریپ نمی‌زند و هم گاز‌های خروجی از اگزوز رقیق‌تر است. رقیق و صاف بودن گاز‌های خروجی اگزوز نشان‌دهنده‌ی عملکرد درست و مناسب پیشرانه است. وقتی به این حالت رسیدیم؛ یعنی دلکو تنظیم شده است. قبل از محکم‌کردن دوباره‌ی پیچ نگه‌دارنده‌ی دلکو، کمی گاز می‌دهیم تا دور پیشرانه افزایش یابد. اگر پیشرانه دوباره ریپ زد یا دچار لرزش شد، باید دلکو را بازهم کمی بچرخانیم و سپس پیچ نگه‌دارنده را محکم می‌کنیم. با انجام کارهایی گه گفته شد، به‌راحتی می‌توانید دلکو را تنظیم کنید.

حذف دلکو از سیستم جرقه‌زنی

همین ابتدا باید بگوییم که دلکو در اتومبیل‌های کاربراتوری استفاده می‌شود و در خودروهای انژکتوری، خبری از این قطعه در سیستم جرقه‌زنی نیست. حتما تا به اینجا متوجه شده‌اید که زمانبندی در سیستم جرقه‌زنی از اهمیت زیادی برخوردار است. یعنی اگر زمانبندی مناسب برای جرقه‌زنی شمع‌ها وجود نداشته باشد عملکرد موتور اتومبیل دچار اختلال جدی شده که از آثار آن می‌توان به لرزش خودرو، افزایش مصرف سوخت و کاهش بازدهی موتور اشاره کرد. خب این زمانبندی هم وقتی دچار مشکل می‌شود که دلکو وظیفه‌اش را به درستی انجام ندهد. خرابی دلکو و تنظیم نبودن آن یک اتفاق معمول در اتومبیل‌های کاربراتوری است.

در ضمن معمولا عملکرد دلکو در دور پایین موتور خوب است، اما وقتی دور موتور زیاد می‌شود، قطع و وصل پلاتین دلکو با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد و همین موضوع می‌تواند باعث کاهش میزان جرقه شود. کاهش جرقه هم ارمغانی به غیر از بد کار کردن موتور، ایجاد لرزش در اتومبیل و افزایش مصرف سوخت ندارد. همین دلایل سبب شد طراحان اتومبیل تصمیم به حذف قطعه دلکو در سیستم جرقه‌زنی بگیرند.

اولین بار شرکت فورد موفق شد این قطعه را در اتومبیل‌هایش حذف کند. در روش شرکت فورد، دلکو حذف و برای هر یک از سیلندرهای موتور یک کوئل قرار داده شد. در این روش سنسورهای تعبیه شده‌اند که اطلاعات موقعیت میل‌لنگ و پیستون‌ها را به مرکزی به نام ECU یا همان کامپیوتر اتومبیل می‌فرستند. این کامپیوتر هم فرمان انتقال جریان برق و زدن جرقه را بر اساس همین اطلاعات به هر یک از کوئل‌ها می‌دهد.

فواید سیستم جرقه‌زنی بدون دلکو

یکی از ضعف‌های استفاده از دلکو این بود که توزیع جریان الکتریکی بین شمع‌ها به میزان یکسان و در زمان مشخص صورت نمی‌گرفت و دلکو به‌‌‌سرعت از تنظیم خارج می‌شد؛ اما با حذف این قطعه و صدور فرمان قطع و وصل جریان الکتریکی از سوی ECU و پیشرانه‌ی خودرو کارکردی بهینه و منظم‌تر پیدا کرده است. این یعنی مصرف سوخت هم کاهش می‌یابد و هدر رفت انرژی کمتر می‌شود.

در سیستم‌های جرقه‌زنی با دلکو ، برق رسیده به دلکو ازطریق وایرها به شمع‌ها منتقل می‌شود ؛ اما هم‌اندازه‌ نبودن طول این وایرها به‌دلیل موقعیت متفاوت دلکو با هر‌‌‌یک از شمع‌ها، باعث یکسان‌‌‌نبودن جرقه در سر هر‌‌‌یک از شمع‌ها می‌شود. به‌‌هر‌‌حال، یادتان باشد که استارت‌نخوردن خودرو و روشن‌شدن چراغ باتری یا دینام و شنیدن صداهای غیرمعمول از پیشرانه می‌تواند از نشانه‌های خراب‌شدن دلکو باشد؛ پس بازدید و سرویس دوره‌ای این قطعه نباید فراموش شود.

امید است با مطالعه این بخش در الو میتسوبیشی ، به جواب تمامی سوالات خود در رابطه با دلکو دست پیدا کنید .

^{برگرفته از سایت https://fa.wikipedia.org/ و https://karnameh.com/  و https://www.zoomit.ir/}