برق خودرو
سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی که انرژی خودرو را تامین می‌کنند، سیستم برق را تشکیل می‌دهند. این سیستم عهده دار بخش حیاتی و مهم خودرو است. از این رو با عملکرد این سیستم، نیرو و انرژی کافی به قطعات فنی خودرو می‌رسد و هرگونه اختلال در آن کارکرد قطعات مرتبط را نیز دچار اختلال می‌کند.
سیستم برق خودرو از چه قطعاتی تشکیل شده است؟
قطعات برقی اتومبیل را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ قطعاتی که برق مصرف می‌کنند مثل انژکتور یا کامپیوتر اتومبیل و قطعاتی که نقش تأمین برق خودرو را دارند.
دسته دوم را در اصطلاح سیستم برق‌رسانی اتومبیل می‌گویند که در جدول زیر می‌توانید با قطعات اصلی آن در یک اتومبیل آشنا شوید.
| قطعات | کارکرد |
| باتری | منبع برق خودرو است و کار ذخیره‌سازی برق را در این سیستم برعهده دارد. |
| دینام | تولیدکننده برق در اتومبیل است و در حقیقت انرژی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل می‌کند تا باتری همیشه پر باقی بماند. |
| کوئل | وظیفه تقویت کردن برق باتری را برای استفاده شمع و ایجاد جرقه برعهده دارد. |
| دلکو | جریان برق ایجاد شده در کوئل را میان شمع‌های اتومبیل توزیع می‌کند و وظیفه قطع و وصل جریان را برعهده دارد. |
| شمع | ایجاد جرقه در پیشرانه اتومبیل برای ایجاد احتراق توسط شمع انجام می‌شود. |
| وایر شمع | همان سیم‌های عایق‌داری هستند که برق را به شمع‌ها می‌رسانند |
| مدارهای الکتریکی | همان تقسیم‌بندی سیستم برق‌رسانی اتومبیل است که شامل مدارهای اصلی و فرعی می‌شود. مدارهای اصلی شامل مدار جرقه، مدار روشنایی و مدار شارژ است. |
| آفتامات | برق دینام برق منظمی نیست و نوسان دارد. آفتامات ولتاژ تولیدی دینام را منظم می‌کند. |
| فیوزها | برای جلوگیری از آسیب دیدن سیستم برق‌رسانی خودرو هنگام اتصالی‌ها و افزایش بیش از حد مجاز جریان عبوری استفاده می‌شوند |
| کنترل‌کننده‌ها | وظیفه قطع و وصل جریان برق را در بخش‌های مختلف اتومبیل برعهده دارد |
| سوکت‌ها | رابط بین مصرف‌کننده‌های برق در اتومبیل و سیم‌ها هستند |
کاربرد برق خودرو
- استارت زدن
- سیستم صوتی
- بالا و پایین کردن شیشه‌ها
- سیستم گرمایش و سرمایش
- روشن کردن چراغ‌های خودرو
- جرقه زنی در موتور و ایجاد اشتعال
- برقراری ارتباط میان کامپیوتر و سایر بخش‌ها
اجزای اصلی
سیستم برق خودرو به طور کلی از پنج قسمت اصلی تشکیل شده است که در ادامه طرز کار هر کدام را شرح می‌دهیم.
تولیدکننده برق
در خودروهای قدیمی دینام و در خودروهای جدید آلترناتور وظیفه تولید برق را بر عهده دارد، اما درواقع می‌توان گفت کارکرد هر دو یکی است. دینام یا آلترناتور نیروی مکانیکی را که از گردش موتور حاصل می‌شود به‌واسطه یک تسمه دریافت می‌کند؛ سپس طی فرایندی آن را به برق 12 ولت تبدیل کرده و به ذخیره‌کننده برق تحویل می‌دهد. درواقع وظیفه دینام یا آلترناتور این است که ذخیره‌کننده برق یا باتری را در زمان روشن بودن خودرو شارژ کند.
ذخیره‌کننده برق
ذخیره برق در سیستم برق خودرو توسط باتری انجام می‌شود. در زمان خاموش بودن موتور، برق خودرو توسط باتری تامین می‌شود، یعنی برقی را که در زمان روشن بودن موتور از دینام یا آلترناتیو تحویل گرفته، در خود ذخیره می‌کند تا در غیاب موتور به مصرف‌کننده‌ها از جمله بالابر شیشه، رادیو، چراغ‌ها، فلاشر، برف‌پاک‌کن، استارت و… برساند. باتری خودرو یک قطب مثبت و یک قطب منفی دارد و اگرچه مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها بسته به نوع خودرو متفاوت است، اما کارکرد آن‌ها مشابه یکدیگر است.
توزیع‌کننده برق
توزیع‌کننده یا سیم‌کشی برق خودرو، وظیفه رساندن برق به مصرف‌کننده‌ها از تولیدکننده یا ذخیره کننده را بر عهده دارد. سیم‌های روکش‌دار توزیع‌کننده برق بسته به نوع مصرف‌کننده متفاوت هستند و انواع مختلفی دارند. برای جلوگیری از بی‌نظمی در سیستم برق خودرو، سیم‌های هم‌مسیر را داخل یک لوله پلاستیکی قرار می‌دهند یا با چسب برق به هم می‌چسبانند. در نتیجه به جای سیم‌های بی‌شمار، دسته سیم‌هایی داریم که شناسایی آن‌ها هم راحت‌تر است.
کنترل‌کننده برق
کنترل‌کننده به دکمه‌ها و کلیدهایی گفته می‌شود که در مسیر توزیع‌کننده برق قرار می‌گیرند. با استفاده از این کنترل‌کننده‌ها، سرنشینان می‌توانند فعال یا غیرفعال بودن مصرف‌کننده، سرعت و شدت مصرف برق یا حالت و جهت آن را کنترل کنند. به‌عنوان مثال کلید بالابر شیشه خودرو یک کنترل‌کننده است که با استفاده از آن می‌توان جهت (بالا یا پایین) مصرف‌کننده را کنترل کرد. کلید فن خودرو هم کنترل‌کننده دیگری است که با استفاده از آن می‌توان شدت مصرف برق را کنترل کرد.
مصرف‌کننده برق
لوازم برقی موجود در خودرو، مصرف‌کننده برق هستند. چراغ‌های داخل و خارج خوردو، فن، کولر، استارت، شیشه‌ها، رادیو و ضبط و… همه از مصرف‌کننده‌های برق هستند.
اگر قصد خرید خودرو بدون اتلاف وقت و به قیمت واقعی دارید اینجا را کلیک کنید. خرید سفارشی از همراه مکانیک، برای شما لذت‌بخش خواهد بود.
پنج قسمت اصلی سیستم برق‌رسانی خودرو، از قدیمی‌ترین خودروها تا جدیدترین آن‌ها وجود دارد، اگرچه نوع و عملکرد آن‌ها متفاوت است. علاوه‌بر این اجزای اصلی، قطعات و اجزای دیگری هم هستند که در غیاب آن‌ها سیستم برق خودرو درست عمل نمی‌کند. در ادامه نقش این اجزا را در برق‌رسانی خودرو شرح می‌دهیم.
نکاتی درباره سیستم برق خودرو
- برق از ترمینال مثبت به منفی جریان پیدا می‌کند.
- خودرو برای کارکردن به برق ۱۲ ولت مستقیم نیاز دارد.
- خودرو برق را در حالتی که خاموش است از باتری می‌گیرد.
- پتانسیل منفی باتری از طریق گیربکس به کل بدنه خودرو متصل است.
- پتانسیل مثبت باتری از طرق جعبه فیوز در بین مصرف کننده ها پخش می‌شود.
- آلترناتور موازی با باتری نصب می‌شود و با شروع کار موتور، برق تولید می‌کند.
- مدار شارژ
- مدار روشنایی
- مدار جرقه زنی
مدار جرقه
مدار جرقه از شمع ، کوئل ، وایر و دلکو در خودروهای کاربراتوری و کامپیوتر در خودروهای انژکتوری تشکیل شده است. کامپیوتر خودرو یا ECU بر وضعیت ماشین به‌صورت لحظه‌ای نظارت دارد و عملکرد آن را کنترل می‌کند. تنظیم میزان مصرف سوخت خودروهای انژکتوری هم توسط این قطعه انجام می‌شود. این قطعه با برق کار می‌کند و در صورت بروز مشکل در برق‌رسانی به آن، قسمت‌های مختلف خودرو به‌درستی عمل نمی‌کنند.
یکی دیگر از اجزای مهم سیستم برق خودرو که در مدار جرقه قرار دارد، شمع است. کار شمع خودرو این است که ولتاژ کویل را به جرقه تبدیل می‌کند و باعث انفجار ترکیب سوخت و هوا در اتاق احتراق می‌شود.
جریان مستقیمی که باتری تولید می‌کند، 12 ولت است و شمع برای ایجاد جرقه به برق 7000 ولت نیاز دارد. کویل درواقع یک ترانسفورماتور فشار قوی است که ولتاژ برق ذخیره کننده (باتری) را تقویت می‌کند تا شمع بتواند جرقه موردنیاز برای احتراق را تولید کند. قطع و وصل جریان مدار کویل هم توسط دلکو انجام می‌شود.
مدار شارژ
مدار شارژ درواقع شامل تولیدکننده (دینام یا آلترناتور) و ذخیره‌کننده برق (باتری) است که در ابتدای مقاله شرح دادیم.
مدار روشنایی
همه چراغ‌های خودرو اعم از چراغ‌های داخل اتاق و چراغ‌های بدنه (شامل چراغ‌های اصلی، مه‌شکن، چراغ ترمز، چراغ دنده‌عقب، راهنما و فلاشر) در این مدار قرار می‌گیرند. جریان موردنیاز مدار روشنایی از قبل از سوییچ تغذیه می‌شود تا حتی در صورت خاموش بودن سوییچ، راننده بتواند از سیستم روشنایی استفاده کند.
تشخیص مشکلات سیستم برق خودرو از چند راه ممکن است. اولین علامت بروز نوسان یا قطعی در قسمت‌های برقی به‌خصوص سیستم روشنایی است. اگر به چنین مشکلی برخوردید، قبل از هر کاری جعبه فیوز را بررسی کنید و از سالم بودن فیوزها مطمئن شوید. چون ممکن است سیستم برق خودرو سالم باشد و تنها با عوض کردن یک فیوز مشکل برطرف شود.
ممکن است مشکلات سیستم برق از دینام یا سیم‌کشی باشد؛ همچنین کم‌کاری یا خرابی باتری باعث بروز مشکل می‌شود. کم یا زیاد شدن تولید برق توسط دینام هم سیستم برق‌رسانی خودرو را با مشکل مواجه می‌کند. علاوه‌بر این ممکن است دینام سالم باشد و پارگی تسمه دینام باعث شود فرایند تولید برق به درستی انجام نشود.
یکی دیگر از مشکلاتی که تولید و توزیع برق را مختل می‌کند، خرابی و سولفاته شدن اتصالات باتری است. در این صورت حتی اگر دینام به‌درستی عمل کند، برق تولید شده در باتری ذخیره نمی‌شود. در مورد باتری‌های اسیدی به هم خوردن تعادل میزان آب و اسید هم عملکرد باتری را با مشکل مواجه می‌کند.
در هر صورت توصیه می‌کنیم حتی در صورت پیدا کردن منشأ مشکل سیستم برق خودرو، خودتان وارد عمل نشوید و کار را به مکانیک متخصص بسپارید.
راهنمای رنگ سیم‌ها در برق کشی خودرو
- سیم رنگ زرد : سیم دینام به جعبه فیوز و چراغ شارژ
- سیم رنگ آبی : سیم بین کلید و چراغ‌های جلو به رنگ آبی است که آبی با راه سفید نور بالا و آبی با راه قرمز نشان دهنده نور پایین است.
- سیم رنگ قرمز : چراغ نمره و چراغ‌های کوچک جلو و عقب
- رنگ سبز : سیم‌های متصل کننده مدار باتری به فیوز
- سیم برق اصلی راهنما : سبز
- راهنمای سمت راست : سبز و سفید
- راهنمای سمت چپ : سبز و قرمز
- چراغ دنده عقب : سبز و قهوه‌ای
- چراغ ترمز : سبز و بنفش
- سیم رنگ مشکی : اتصال دنه
- سیم سفید : چراغ‌های هشدار دهنده، چراغ روغن و کویل
اختلال در سیستم برق می‌تواند مانع از حرکت خودرو شود. این سیستم برای خودرو بسیاری حیاتی است و نقش مهمی را ایفا می‌کند.
برگرفته از سایت https://www.hamrah-mechanic.com/ و https://khodro45.com/ و https://karnameh.com/
دیدگاه خود را بنویسید